නිලන්ත ගේ දින සටහන්

පසු ගිය දිනක පුවත් අසා හීදීමේදී අපූරු දෙයක් අසන්න ලැබුනා. එනම් අපේ දැනට ලෝකයේ සිටින මිනිසුන් විසින් ඔවුන් පරිභෝජනය කළ යුතු සම්පත් ප්‍රමාණයට වඩා 60% කින් ඉක්මවා ලෝක සම්පත් පරිභෝජනය කරන බවකි. එහිදී ලෝක ජනගහනය පසුගිය වසර 50 තුලදී දෙගුණයක් වූ බවද, වසර 2035 වන විට ඇතිවන ලෝක ජනගහනයට තවත් මෙවැනි ප්‍රථිවියක සම්පත් ප්‍රමාණයක් අවැසි බවද කියැවුනි. මෙහිදී මට පැණ නැගුනු පැණයකි. එනම් ලෝක ජනගහනය පමණට වඩා 60% සම්පත් වළඳියි නම් මොවුන් කෙතරම් සුඛෝපබෝගී ජීවිත ගත කරනු ඇතිද? එහෙත් බොහෝ රටවලින් ඇසෙන්නේ නිරාහාරව මිය ගිය මිනිසුන් ගැනයි. මේ ගැන සොයා බැලීමේදී අපූරු රූප සටහනක් හමු වූවා. ඒ වසර 2005 දී ලෝක මිනිසුන් ගේ පුද්ගලික පරිභෝජනය ගැන ප්‍රස්ථාරයක්. එහි කියවෙන්නේ ලෝකයේ ජනගහනයෙන් පොහොසතුන් 20% වන මිනිස්සු ලෝකයෙන් 76.6% පරිභෝජනය කරන බවත්, ලෝක ජනගහනයෙන් 60% වන මැද පන්තියේ මිනිසුන් විසින් ලෝකයෙන් 21.9% කා දමන බවත්, ලෝක ජනගහනයෙන් 20% වන දුප්පතුන්ට පරිභෝජනය සඳහා ඉතිරිව ඇත්තේ 1.5% ප්‍රමාණයක් බවත්ය. හොඳයි දැන් පැණ නඟින පැණය තමයි එතකොට උවමනාවට වඩා 60% ලෝකයෙන් පරිභොජනය කරන්නේ නම් මේ පොහොසත් මිනිස්සු ලෝකයෙන් කොපමණ ප්‍රමාණයක් කනවා ඇතිද?

ඉතිං මා මේ දිනවල ලිනක්ස් එක්ක බව කීවා නොවැ. ඉතිං ඔන්න හැමෝම ෆෙදෝරා 10 ගැන කියන නිසා මගේ පෙට්ටියත් ෆෙදෝරා 10 ට උත්ශ්‍රේණි (upgrade) කළා. මේ පෙට්ටියට මුලින්ම පිහිටෙව්වේ ෆෙදොරා 8, පසුව 9 ට උත්ශ්‍රේණි කළා, එය ඔන්න දැන් 10 ටත් උසස් කළා. වැඩේ නියමෙට ගියා. අන්තිමට "ඔක්කෝම හරි පෙට්ටිය නැවත් අරඹන්න (restart)" කිව්වා. ඉතිං කළා තමයි. ඇවිත් නැවතුනේ grub> කියලා. ඔන්න තාප්පේ මගේ ඇඟ උඩ. දැන් මොකද කරන්නේ, මං ඉතිං ලිනුක්ස තදයෙකුත් නොවෙයිනේ, ලඟ තිබුනු විනදෝස් පෙට්ටියකින් ගූගල් සරණ පැතුවා. උත්තර ගොඩක් තිබුනා ලෙහෙසියි කියලා හිතුන එක කළා. ඒක මෙහෙමයි.

chroot /mnt/sysimage
grub-install /dev/hda
exit
exit

ඔන්න නැවත ඇරඹුවා, හහ් ඔය එන්නේ, නමුත් අර ලස්සන GRUB එකනම් නොවෙයි. කොහොම නමුත් ඔන්න ෆෙදෝරා 10 ට ආවා. දැන් මොකක්ද දන්නවද පැණය, වැඩතල පරිසරය (Desktop Environment) ලොකුයි. තිරය සැකසුම (Display setting) 800 x 600 සහ 640 x 480 හැර වෙනත් කිසිම දෙයක් දෙන්නේ නැහැ. මට හිතෙන්නේ nVidia මොකක් හරි අවුලක්. තාම විසඳුමක් නැහැ. උදව්වක් කරන්න පින්වතෙක් ඉන්නවද?

මේ දවස් ටික ගෙවීගෙන ගියේ ලිනුක්ස් පිහිටවමින් සහ නැවත නැවතත් දමමින්. කෙසේ මුත් මා මීට කලින් සටහනක කී පරිදි ම සතු වූ පරණ පිරිගණනය ට සරිලන විවෘත කේත මෙහෙයුම් සුසැටියක් ගැන ලැබුණු ප්‍රතිචාර නිසා මෙවැන්නක් සොයන කල zenwalk නම් වූ සුසැටියක් ගැන හිත ගියා. මුලින්ම මෙහි වූ zen server නැමැත්ත බාගත කළ මුත් එහි වූයේ DNS, LAMP, mail server ආදී ලෙස වූ server පමණයි. පසුව එහි වූ එහි වූ Standard Edition හෙවත් සම්මත සංස්කරණය ගෙන පිහිටෙව්වා. ඔන්න දැන් ගෙදරත් ලිනුක්ස්...... හොඳයි නොවෙද? ප්‍රසාන් හෙට්ටිආරච්චි තුමා කී පරිදිම Xfce වැඩතල පරිසරය (Desktop Environment) නම් නියමයි. ඉඳින් සතුටු නොසිතෙන්නේ ද? කෙසේ මුත් පුංචි පුංචි අඩුපාඩු කිහිපයක් තිබෙනවා. MP3 ගොනු ඇසිය හැකි වුවත්, DAT සැකසුමේ ගොනු ක්‍රියා කළ නොහැකියි. කිසිම වැරැද්දක් (Error) කියන්නෙත් නැහැ. ඒ වගේම ලාම්පුව (LAMP) නැහැ. ඒකනම් ඉතින් පසුව පිහිටුව හැකි නොවැ. කොහොමින් මුත් ඔන්න ගෙදරත් ලිනුක්ස්. මටනම් සතුටුයි.

කාර්යාලයේ පිරිගණනය නම් විවෘත කේත වලට මාරු වෙලා දැන් අවුරුදු 4 පමණ වෙනවා, ඒත් ගෙදර තියෙන පරණ පිරිගණනය තවම වින්දෝස්. ම පිය සොඳුර එහි ඇබ්බැහියෙක් නිසා තමයි ඒ දවස් වලම විවෘත කේත වලට මාරු වුනේ නැත්තේ. කොහොම නමුත් මේ පිරිගණකය p3, 550MHz, 128MB ආදී වශයෙන් බොහෝ පරණ පිරිගණකයක්. දැන් දැන් දියණියත් මේක අත පත ගාන නිසා, මුල ඉඳන්ම විවෘත කේත වලට ඇයව හුරු කරන එක හොඳයි කියලා හිතුනා. ඉතිං මේ වගේ පිරිගණනයකට දමන්න පුළුවන් වගේම එයට දරන්න පුළුවන් ලිනුක්ස් බෙදාහැරීමක් (Linux Distro) ගැන දන්නා යමෙක් හිදී ද? FreeNAS ගැනත් කනින් කොනින් ආරංචි වුනා, තවත් තිබේ නම් හොඳයි. ඒ වගේම හැම දෙයකටම අතුරුජාලය නො ඉල්ලන්නේ නම් තවත් හොඳයි.

(මොකද ගෙදර එවැනි සබඳතාවයක් ගත්තොත් ගෙදරදිත් මේ පෙට්ටියේ එල්ලිලා ඉන්නවා කියා සොඳුර ගෙන් සොඳුරු බැණුම් අහන්න වෙනවා)

විබපළ (website) සෑදීමේ දී යොදා ගන්නා අනේක ආකාර පෙරැකුම් බස් (programming languages) සහ මුදුකාංග මෙවලම් තොගයක් වෙයි. php කියයි, asp කියයි, සමහරෙක් ajax කියයි, තවත් සමහරෙක් jquery කියයි... නමුත් අන්තිම පිටදැමීම (output) බොහෝ විට html තමයි. කොහොම නමුත් සෑම විබපළක්ම නිර්මානයේ දී දැන් නම් එක්තරා රාමු කිහිපයකට කොටු වී ඇති බැව් හැඟේ. උඩින්ම විබපළෙහි නාමය හෝ මැය, මැදින් අළුත් වන පුවත, (බෝහෝ විට) වම් පසින් යාත්‍රණය (navigation).
කෙසේ හෝ වේවා, ගුණාත්මක විබපළක විය යුතු ගුණාංග මොනවාද? මුලින්ම විබපළ කියවන්න හැකි විය යුතුය. අකුරු, පසු තලය හා එක්ව නොයා වෙන්ව පෙනිය යුතුයි නොවෙද? විබපළ නිරන්තරයෙන් අළුත් විය යුතුයි, රූප සහ අකුරු අතර පරතරයක් තැබිය යුතුයි, ලෙහෙසියෙන් යාත්‍රණය කළ හැකි විය යුතුයි. ජනප්‍රිය browser සෑම තුල වරදක් නැතිව පෙනිය යුතුයි... ආදී ලෙස බොහෝ දේ මෙයට එකතු කළ හැක.
නමුත් තිබෙන පැණ අතර මූලික වෙන්නේ විබපළෙහි මූලික නිර්මාණයයි (general design). බොහෝ දෙනා කියන්නේ 640 x 460 pixel පරිමාණයට මෙය නිමැවිය යුතු බවයි. නමුත් දැන් ඇති බොහෝ පිරිගණන තිර (computer screens) තරමක් විසල් බැවින් එවැනි පරිමාණයට තිර සකසන්නෝ විරල වෙති. කෙසේ නමුදු තිරයේ පමණ මැණ විබපළෙහි නිමැයුම සැකසීමට හැකි වේද?

අපේ අත්තා වරෙක ජීවක සූත්‍රය ගැන කළ විවරණයක සත්ව මස් අනුභවය ගැන බුදු හාමුදුරුවෝ දෙසූ ආකාරය මතකයි. වරෙක ජීවක නම් වූ වෙද තුමා බුදු හාමුදුරුවන්ගෙන් අහනවා "බුදු හාමුදුරුවනේ, මේ මිනිස්සු කියනවා ඔබ වහන්සේ මස් මාංශ අනුභව කරනවා කියලා, එය ඇත්තක්ද?" එවිට බුදු හාමුදුරුවෝ මෙලෙස පිළිවදන් දෙති. "එසේය ජීවක, මම මස් අනුභව කරමි, එහෙත් එය අවස්ථා තුනකදී හැර, එනම් යමෙක් මට කියන්නේ නම් මේ සතෙකු ගේ මස් බව මම අනුභව නොකරමි, සතෙකු මරා මස් ගත් බව මා දුටුවේ නම් මම අනුභව නොකරමි, එසේම මේ සතෙකු ගේ මස් බවට මට සැක සිතුනේ නම් මම අනුභව නොකරමි".
මෙම ජීවක සුත්‍රය ථේරවාදී බුදු දහමේ නොමැති බවත් එය මහායාන සූත්‍රයක් බවත් අත්තා කිවූ බව මට මතකය. කෙසේ මුත් බුදු දහම වැනි දහමක් දෙසූ බුදු හාමුදුරුවෝ යම් හෙයකින් හෝ මස් බිදීම අනුමත කළැයි බිදුකුදු හෝ සැකයක් තබා ගැනීම පවා පවක් බව මගේ පුද්ගලික මතයයි.